صابون ترکیبی از چربی حیوانی یا روغن گیاهی با سودسوزآور)هیدروکسید سدیم) است. وقتی صابون در آب حل می شود، کثیفی را از سطوح پاک می کند. در طول سال ها صابون برای تمیز کردن، درمان جراحت های پوستی، رنگ کردن مو و پماد یا مرهم مورد استفاده قرار گرفته است اما امروزه به طور کلی از آن به عنوان تمیزکننده و یا خوشبو کننده استفاده می شود.
منشأ صابون ناشناخته است هر چند منابع رومی ادعا می کنند قدمتش به دست کم 600 قبل از میلاد می رسد یعنی هنگامی که فینیقی ها آن را از پیه بز و خاکستر چوب درست می کردند. صابون همچنین به وسیله سلت ها -ساکنان باستانی انگلستان- ساخته می شده است.
صابون به طور گسترده ای در سراسر امپراتوری روم و در درجه اول به عنوان دارو مورد استفاده قرار می گرفته است. به صابون به عنوان تمیز کننده تا قرن دوم میلادی اشاره نشده است. در قرن هشتم در فرانسه، ایتالیا و اسپانیا متداول بوده است اما تا اواخر قرن هفدهم به ندرت در سایر نقاط اروپا مورد استفاده قرار می گرفته است.
تولید صابون در انگلستان در اواخر قرن 12 آغاز شد. صابون سازان برای محصولی که تولید می کردند مجبور به پرداخت مالیات های سنگینی بودند. مأموران مالیات هر شب بر صابون جوش ها قفل می زدند تا از تولید غیر قانونی صابون جلوگیری کنند.
به خاطر بستن مالیات زیاد، صابون یک کالای لوکس محسوب می شد و استفاده از آن تا لغو مالیات ها در سال 1853 متداول نشد اما در قرن 19 در سراسر اروپا مقرون به صرفه و محبوب بود.
اولین تولید کنندگان صابون، محلول خاکستر چوب و چربی حیوانی را می جوشاندند که درنتیجه ماده ای کفی در بالای دیگ تشکیل می شد. هنگامی که این ماده سرد می شد به صابون سخت تبدیل می شد.
در حدود سال 1790، صابون سازی فرانسوی به نام نیکولا لبلنک (Leblanc) به روش استخراج سودسوزآور )هیدروکسید سدیم) از نمک معمولی (کلرید سدیم) دست یافت و آن را جایگزین عنصر خاکستر صابون های آن زمان کرد.
در سال 1823 شیمیدان فرانسوی اوژن میشل شورول ( (Chevreul فرآیندی برای ساخت صابون ابداع کرد. به این ترتیب که در صابون سازی ابتدا چربی حیوانی که از نظر شیمیایی خنثی است به اسیدهای چرب تجزیه می شود. این اسیدهای چرب با کربنات های قلیایی واکنش نشان می دهند تا صابون تشکیل شود و گلیسیرین هم به عنوان محصول جانبی به جا می ماند.
صابونی که با فرآیندهای صنعتی ساخته می شد هم تا پایان قرن 19عرضه شد. هر چند مردم در مناطق روستایی کماکان به ساختن صابون در خانه ادامه می دادند.
مواد خام مورد استفاده در صابون
صابون به دو ماده اولیه اصلی نیاز دارد: چربی و قلیایی. ماده قلیایی ای که امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد هیدروکسید سدیم است. هیدروکسید پتاسیم را نیز می توان مورد استفاده قرار داد.
صابون بر پایه پتاسیم در مقایسه با صابون بر پایه سدیم محصول محلول تری در آب ایجاد می کند و بنابراین «صابون نرم» نامیده می شود. صابون نرم معمولاً به تنهایی یا در ترکیب با صابون بر پایه سدیم در محصولات اصلاح به کار می رود.
چربی حیوانی در گذشته به طور مستقیم از کشتارگاه ها به دست می آمد. صابون سازان جدید از چربی ای که به اسیدهای چرب فراوری می شود استفاده می کنند. در این روش بسیاری از ناخالصی ها حذف می شوند و آب به جای گلیسیرین به عنوان محصول جانبی تولید می شود.
بسیاری از چربی های گیاهی از جمله روغن زیتون، روغن هسته خرما و روغن نارگیل نیز در ساخت صابون مورد استفاده قرار می گیرند.
از مواد افزودنی هم استفاده قرار می شود تا رنگ، بافت و عطر و بوی صابون بهبود پیدا کند. رایحه و عطر به مخلوط صابون اضافه می شود تا بوی کثیفی را بپوشاند و عطری باطراوت به جا بگذارد.
ساینده هایی مانند تالک، سیلیس، سنگ مرمر و سنگ پا (خاکستر آتشفشانی) هم به منظور بهبود بافت صابون به آن اضافه می شود. صابونی که به آن رنگ اضافه نشده، رنگ خاکستری یا قهوه ای کدری دارد. بنابراین تولید کنندگان جدید صابون را رنگ می کنند تا آن را برای مصرف کننده جذاب تر کنند.
